کد مطلب:88682 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:280
دوم صبر زهاد و عباد و اهل تقوی و ارباب حلم از جهت توقع ثواب آخرت. سیم صبر عارفان، چه بعضی از ایشان التذاذ یابند به مكروه از جهت تصور آن كه معبود ایشان را به آن مكروه از دیگر بندگان، خاص گردانیده و ملحوظ نظر او شده اند. و علامت صبر حبس نفس است و استحكام درس و مداومت بر طلب انس و محافظت بر طاعات و استقضاء در واجبات و صدق در معاملات و طول قیام در مجاهدات و اصلاح جنایات و ترك شكایات و فرو خوردن تلخی ها و روی ترش ناكردن. و صبر آن است كه فرق نكند، میان حال نعمت و محنت و سكون نفس در بلاء و بلا را به همت توان كشید. باید اگر بلای كونین بر تو گمارند در آن آه نكنی و اگر محنت عالمین بر تو فرود آید، به جز كوی صبر نجوئی و در بلا درآمدن همچنان باشی كه از بلا بیرون آمدن. صبر باید مرد را در هر چه هست گوشمال نفس تو صبر است و بس صابر اندر صبر بودن مشكل است [صفحه 510] مرد عامی چون ز كار آگاه نیست در بلا صابر شده مردان خاص خاص خاص از كار خود پرداخته راحت از میلی گرفته در بلا صبر باید در همه رنج و بلا صبر را بر حسب حالات صابران و نحوه ی صبر آنها به چند قسم تقسیم كرده اند: صبر لله، صبر فی الله، صبر مع الله، صبر عن الله، صبر بالله 1- صبر لله: عبارت از حبس نفس از جزع است در موقع وقوع در امری مكروه، یا موقع فوت شدن امری مطلوب. 2- صبر فی الله: ثبات و استقامت در راه حق متعال است به جهت تحمل بلیات، ترك لذات، و دفع موانع. 3- صبر مع الله: صبر اهل دل و حضور است كه در وقت بروز موانع و ظهور آثار نفس برای آنان پیش می آید. 4- صبر عن الله: به دو قسمت تقسیم شده، یكی اختصاص به فساق دارد، یكی اختصاص به عشاق، در قسم اول حكایت از بعد و دوری می كند، در قسم دوم حكایت از قرب. در معنی اول هر چه فاسق بر فسقش صبورتر باشد، بد حال تر است، در معنی دوم هر چه عاشق صبورتر باشد، مقربتر است، صبر در معنی اول مربوط به اهل جفا و حجاب است و در معنی دوم مربوط به اهل عیان و مشاهده. 5- صبر بالله: صبر موحدین و صبر اهل تمكین است كه در مقام استقامت در امر حق متعال پیش می آید. خواجه عبدالله انصاری می گوید: صبر عبارتست از حبس نفس از جزع كه [صفحه 511] اظهار آن دال بر شكوه و شكایت است، صبر برای عامه سخت ترین منزل، برای اهل محبت مخوفترین مقام و برای موحدین نازلترین موقف است و بر سه درجه است: درجه اول از صبر، صبر از معصیت است كه برای بقاء ایمان و دوری از عذاب است و با مطالعه و عید الهی حاصل می گردد، در این مقام اگر موجبات صبر انفعال و شرمندگی باشد و حیا از حق، موجب شود كه سالك از معاصی كناره گیری نماید، این نحوه صبر عالی تر است. درجه ی دوم از صبر، صبر بر طاعت است كه به محافظت طاعت، رعایت طاعت و به تحسین طاعت حاصل است، تحسین طاعت به علم، رعایت طاعت به اخلاص و محافظت طاعت به دوام طاعت است. درجه ی سوم از صبر: صبر در بلایا و مصائب است كه برای رسیدن به حسن جزاء الهی است، تحمل این صبر با انتظار فرج از طرف حق متعال سهل و آسان می گردد، سبك گردانیدن مصائب و سهل شمردن آنها با یاد خدا و متذكر شدن نعم بی پایان اوست، آن كه متذكر حق متعال است، زیر بار مصائب، احساس ناراحتی نمی كند.[1].
صبر بر سه نوع باشد: اول صبر عام و آن حبس نفس باشد بر سبیل تجلد و اظهار ثبات در تحمل تا ظاهر حال او به نزدیك عاقلان و عموم مردمان مرضی باشد.
تا تواند بر در شادی نشست
جوهر عقل است صبر ای بوالهوس
این سخن نی لایق هر غافل است
گه مر او را صبر هست و گاه نیست
لكن از درگاه حق جسته خلاص
با بد و نیك دو عالم ساخته
بی تغیر گفته غم را مرحبا
تا به ملك فقر گردی پادشا
صفحه 510، 511.